تحلیل جامعه‌شناختی مهم‌ترین مانع فرهنگی توسعۀ سیاسی در ایران (عصر پهلوی دوم)

نویسندگان

  • باقر ساروخانی استاد و عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
  • محمد حیدرپورکلیدسر دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
  • مصطفی ازکیا استاد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران
  • منصور وثوقی استاد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران (نویسندۀ مسئول)
چکیده مقاله:

تحقیق پیش‌رو در صدد پاسخگویی به این پرسش اساسی برآمده که مهم‌ترین مانع فرهنگی که در دورۀ پهلوی دوم سبب عدم دستیابی جامعۀ ایران به توسعۀ سیاسی شد چه بوده است؟ دیگر اینکه پهلوی دوم به کمک چه اقدامات اساسی‌ای جامعۀ ایران را از دستیابی به توسعۀ سیاسی محروم کرد؟ این پژوهش با الهام از رویکرد وبری در اهمیت فرهنگ و همچنین رویکرد نوسازی بازنگری‌شدۀ اینگلهارت و با به کارگیری روش تحقیق تاریخی و اسنادی، با مراجعه به کتابخانه‌های حقیقی و مجازی و بررسی نقّادانه و فیش‌برداری از کتاب‌ها و اسناد معتبر مرتبط با موضوع این تحقیق و تحلیل و فراتحلیل آنها انجام شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهند که فرهنگ اقتدارگرا و استبدادی حاکم و نظام سیاسی و مدیریت اقتدارگرایانه و استبدادی محمدرضاشاه بر نهادهای مختلف جامعه، باعث تضعیف جامعۀ مدنی، اعمال سانسور شدید در نشر کتاب‌ها و مطبوعات، انحلال تشکل‌های اجتماعی و فرهنگی مستقل و احزاب سیاسی منتقد وابسته به طبقۀ متوسط جدید و قطع جریان روشنفکری پویا، آزاد، نقّاد و پرسشگر در جامعه شد و به عنوان مهم‌ترین مانع فرهنگی توسعۀ سیاسی، مسبّب ناکامی جامعۀ ایران در دستیابی به توسعۀ سیاسی در دورۀ پهلوی دوم بود.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

واکاوی موانع فرهنگی توسعه سیاسی در ایران (عصر پهلوی دوم)

پژوهش پیش‌رو در صدد واکاوی و پاسخگویی به این سؤال اساسی بر آمده است که موانع عمدۀ فرهنگی که در دوره پهلوی دوم سبب عدم دستیابی جامعه ایران به توسعه سیاسی گردید، چه بوده است؟ و مهم‌<...

متن کامل

پیوستگی اقتصادی- سیاسی رویدادهای فرهنگی در عصر پهلوی دوم (جشن‌های 2500 ساله)

برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ سالۀ شاهنشاهی به ‌مثابه یک رویداد فرهنگی و ایدئولوژیک در جهت باستان‌گرایی و تلاش محمدرضاشاه برای تقویت مشروعیت‌ خود، از جمله آرایی است که بسیاری از پژوهشگران بر آن تأکید کرده‌اند، اما مسئلۀ نوشتار حاضر این است که برگزاری این جشن‌ها در دهۀ 1350، چه ارتباطی با زمینه‌های اقتصادی و بازیگری بین‌‌الملل به ‌عنوان رویکرد مقاله براساس مفهوم «هژمونی» دارد. درواقع، در پی پاسخ به این س...

متن کامل

تحلیل مفهومی روابط جامعه‌ سیاسی، سیاست و سیاستگذاری عمومی در عصر پهلوی دوم (1357-1342)

مفاهیم سیاسی از طریق ارتباطات معنایی بینابینی به یکدیگر پیوند خورده و در کلیت خود به نظام­های گفتمانی موجودیت و سامان می­بخشند. سه مؤلفه­ی "جامعه­ی سیاسی"، "سیاست" و "سیاستگذاری عمومی"، همبستگی­های نظام­مندی با یکدیگر دارند. پولیتی با بُعدی «نهادی» دربردارنده­ی بنیادهای سیاست و شکل حکومت بوده و بسترسازی اقدام کنش­گران عرصه­ی قدرت را امکان­پذیر می­سازد. مؤلفه­ی سیاست، در قالبی «رویه­ای» و تلفیقی ...

متن کامل

نقش طبقه متوسط جدید در بی ثباتی سیاسی ایران در عصر پهلوی دوم

انقلاب اسلامی ایران را می‌توان یکی از مهم ترین پدیده‌های قرن بیستم دانست. در روابط سیاسی- اجتماعی جوامع مدرن، نقش‌پذیری طبقه متوسط جدید در مشارکت‌های سیاسی، فرهنگی جامعه نکته‌ای قابل کتمان می‌باشد. این طبقه، کانون فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی در درون جامعه شهری جدید است و این در حالی است که طبقه متوسط جدید به لحاظ جایگاه اجتماعی و اقتصادی بینابینی خود گرفتار حفظ موقعیت و تراکم و انباشت نا‌محدود ثر...

متن کامل

بررسی و تحلیل ماهیت و نقش سیاسی وزارت دربار در عصر پهلوی دوم

درک ماهیتِ نقش سیاسی وزارتِ دربار در دوره پهلوی‌دوم، چه در چارچوب شرحِ وظایف قانونی و چه در عرصه واقعیت‌های عملی حوزه سیاست، تنها با درنظرگرفتنِ رابطه ضروری این نهاد با نهادِ پادشاهی، ممکن و میسر است. در مقاطعی از دوران مزبور که هنوز خواست شاه مبنی بر تمرکزِ قدرت تحقق نیافته بود، قدرتِ وزرای دربار نیز، براساس نظامِ رسمی و قانونی توزیعِ قدرت در قانون اساسی، چندان درخور توجه نبود؛ پس، متصدیانِ این منصب مرت...

متن کامل

بررسی و تحلیل ماهیت و نقش سیاسی وزارت دربار در عصر پهلوی دوم

چکیده: در اکثر مقاطع دوران حکومت پهلوی دوم، نظام سیاسی به منظومه ای بدل گشته بود که شاه در مرکزیت آن، تأثیرگذارترین عامل تولید و توزیع قدرت بود. وزیر دربار در چارچوب وظایف قانونی و گاه فراقانونی، با فراهم ساختن زمینه ی ارتباط و تعامل شاه با سایر کارگزاران سیاسی ، یکی از اصلی ترین اهرم های شاه در ایجاد و حفظ نظام مزبور بود. نقش و کارکرد اصلی وزارت دربار، در قالب کنش های وی در ایجاد ارتباط میان ک...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 19  شماره 43

صفحات  107- 144

تاریخ انتشار 2018-11-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023